Аҕыс уон сыл анараа өттүгэр
Аҕыс уон сыл анараа өттүгэр биһиги сэбиэскэй дойдубутугар алдьархай ааҥнаабыта, Германия хос моонньохторун кытары сэриинэн саба түспүтэ. Ити 1941 сыллаахха бэс ыйын 22 күнүгэр этэ. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии саҕаламмыта. Төһө да кэм-кэрдии ырааттар, көлүөнэттэн көлүөнэ солбуһан кэлэн истэр көҥүл, эйэлээх олох иһин турууласпыттар туһунан кэпсиир, суруйар – биһиги ытык иэспит.
1941 сыл от ыйыгар 1921-23 сыллаах төрүөх эдэр дьону Дьокуускайтан уонна өрөспүүбүлүкэ оройуоннарыттан сэриигэ ыҥырыы саҕаламмыт.
1941 с. фроҥҥа Саха сириттэн барыта 16 964 киһи барбыт. Кинилэр ол сыл күһүнүгэр бастакы бойобуой сүрэхтэниини ылбыттар уонна сүрүннээн Москва уонна Ленинград оборуонатыгар кыттыбыттар. Сахалар үгүстэрэ нууччалыы билбэт буоланнар, ити улахан ыарахаттары үөскэппитэ. Сэрии бастакы сылларыгар маассабай өлүү буолбута.
1942 сыллаахха мобилизация бэс ыйын 6 күнүттэн саҕаламмыт уонна хас да түһүмэҕинэн ахсынньы 22 күнүгэр диэри ыытыллыбыт. Сэбиэскэй Аармыйа кэккэтигэр барыта 5 863 саллаат ыҥырыллыбыт.
1943 сыллаахха тохсунньу 28 күнүттэн ахсынньы 28 күнүгэр диэри сэриигэ фроҥҥа мобилизация түмүгэр 4 125 саллаат ыҥырыллыбыта.
1944-1945 сыллардаахха барыта 2 160 саллаат (1944 с. — 1 626 буойун, 1945 с. — 534) ыҥырыллыбыта.
САССР 1941-1945 сс. барыта 62 091 саллаат, ол иһигэр 414 дьахтар сэриигэ ыҥырыллыбыта. 32 тыһыынчаттан тахса киһи сэрии хонуутуттан эргиллибэтэх.
Билигин биһиги Аҕа Дойду улуу сэриитин сылларыгар өбүгэлэрбит көрдөрбүт хорсун быһыыларын иһин махтаныах тустаахпыт.
Художник изображения Пантелеймон Васильевич П.
Бэс ыйын 25 күнүгэр Үрүҥ Тунах ыһыаҕынан бэлэхтэ оҥостуҥ
Ыһыах ыйа — бэс ыйа.
Ыhыах диэн Саха Саҥа дьылын күнэ уонна сайын, айылҕа тыллыытын бэлиэ күнэ. Ыһыах ыйа — бэс ыйа. Биэлэри тутан, кымыс көөнньөрөллөр. Ыһыах туһүлгэтигэр ыраахтан, чугастан кэлбит ыалдьыттар уохтаах кымыһы иһэллэр, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэллэр. Илии-атах оонньуутугар күрэхтэһэллэр, оhуохай дьиэрэйэр, ырыа дэлэйэр. Ат сүүрдүүлэрэ ыытыллаллар.
Былыр былыргыттан ыhыах төрүкү күн сайыҥҥы туруутугар буолара, ол эбэтэр бэс ыйын 21—22 күннэригэр. Билигин араас улуустарга, нэhилиэктэргэ уонна сирдэргэ бэс ыйын 10 — 25 күннэригэр ыытыллар.
Сорох чинчийээччилэр этэллэринэн ыһыах Саҥа сылы көрсүү бырааһынньыга буолбатах — күнү көрсүү, Үөһээҥҥи Үрүҥ Айыылар сиргэ саамай чугаһаан турар кэмнэригэр түбэһиннэрэн, Үөһээҥҥи Айыыларга сүгүрүйүү итэҕэл күнэ дииллэр.
Модун Арассыыйа кэрэ көстүүтэ
“Модун Арассыыйа кэрэ көстүүтэ” диэн куйаар 🌐ситиминэн ыытыллыбыт хаартысканнан📸 күрэх түмүгэ
Россия былааҕа дойдум бэлиэтэ
Арассыыйа күнүн көрсө оҕолорго аналлаах
“Россия былааҕа дойдум бэлиэтэ”
диэн куйаар 🌐ситиминэн ыытыллыбыт күрэх түмүгэ
Үрүҥ тунах ыһыах уйгулара улааттын
Бэс ыйын 17 күнүгэр кунус 11 ч. төрөөбүт Баппаҕаайыбыт туонатыгар Илбэҥэлиир эбэ түһүлгэтигэр Үрүҥ Тунах ыһыах алгыһа түстэннэ. Унаар түптэни субурутан үрүҥ илгэни түстээтилэр нэһилиэкпит Далбар Хотуттара. Айыы санаалаах алгысчыт Васильев И.Г.- Алгыс Уйбаан уҥа өттүгэр 9 туруйа уолаттардааах, хаҥас өттүгэр 7 кыталык кыыс арыалдьыттаах Аал уот нөҥүө үрдүк айыылартан көрдөһөн , уйгуну-быйаҥы түстээн алгыс түһэрдэ.
“Баппаҕаайы нэһилиэгин дьоно-сэргэтэ алгыс түһүн иҥэринэҥҥит нус-хас олохтоох , чөл-доруобай туруктаах буолуҥ, үлэҕэ-үөрэххэ үрдүк дабайыылаах, ситиһиилээх буолуҥ “ – диэн нэһилиэкпит аҕа баһылыга Николаев Е.А. бэйэтин тылын анаата.
Үрүҥ тунах ыһыах уйгулара улааттын , төлкөлөрдөөх түһүлгэ төбүрүөнэ кэҥээтин, ырыа тойук дьиэрэйдин, торҕо күөҕэ чэлгийдин, тохтор тойугунан эҕэрдэлээтэ культура бэтэрээнэ Матрена Кириллина.
Оһуор солко охсуллар уһун-суһуох субуллар “Айыллаан” нарын намчы кыргыттара үҥкүүннэн киэргэттилэр. Уйгулаах ыһыахха ылбаҕай ырыаһыттар Туйара Григорьева, Мичил Шамаев дьон көҕүн тардан ырыаннан киэргэттилэр.
Баппаҕаайы сирэ саргыланнын,
Туруук ыччаппыт туругурдун
Алгыс баһа сыаланнын
Дом!Дом!Дом!
Өбүгэм ыллыгынан
Баппаҕаайы нэһилиэгэр Үрүҥ Тунах Ыһыахха оҕолорго аналлаах куйаар ситиминэн ыытыллар
“Өбүгэм ыллыгынан” күрэх
Б А Л А Һ Ы А Н Н Ь А Т А
Тэрийээччилэр: “Алаһа” сынньалаҥ киинэ
Буолар күнэ-дьыла: Бэс ыйын 21 күнэ.2021с.
Сыала-соруга:
- Өбүгэлэрбит үтүө үгэстэрин батыһан биһиги эбээлэрбит эһээлэрбит оллоонноон олорон норуот ырыатын-тойугун ыллыыллара – туойаллара, хомустууллара, чабырҕахтыыллара аныгы үйэҕэ кэскил ыччаттарбытыгар истэригэр иҥэринэн, таһааларыгар таҥаннар үөрэх холобур оҥостоллоругар үтүө өйөбүл буоларыгар.
- Саха төрүт үгэстэрин фольклорун кэнчээри ыччакка үөрэтии;
Күрэх усулуобуйата:
- Фольклор көрүҥнэриттэн (хомус, чабырҕах, тойук, норуот ырыата) биир сөбүлүүр көрүҥүн толорор.
Күрэх ирдэбиллэрэ:
- Кыттар оҕо сахалыы таҥастаах буолуохтаах;
- Кыттар оҕо видеоҕа уһулан ыытар
- Кыттар оҕо төлүүр усунуоһа биир көрүҥ 100 солк;
- Кыттар оҕо видеотын, усунуоһун
89627358123 нүөмэргэ Туйара Кирилловна Г., эбэтэр
89644190794 нүөмэргэ Вероника Владимировна Х. ыытаҕыт.
Күрэх түмүгүнэн:
- Видеолары бэс ыйын 20 күнүгэр диэри ыытаҕыт;
- Түмүк бэс ыйын 21 күнүгэр тахсар;
- Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан анал ааттар, бириистэр туттарыллаллар;
Дьөһөгөй оҕотун маанылаах киэргэлэ, сиэдэрэй симэҕэ
Баппаҕаайы нэһилиэгэр Үрүҥ Тунах Ыһыахха куйаар ситиминэн ыытыллар
“Дьөһөгөй оҕотун маанылаах киэргэлэ, сиэдэрэй симэҕэ” күрэх
Б А Л А Һ Ы А Н Н Ь А Т А
Тэрийээччилэр: “Алаһа” сынньалаҥ киинэ
Буолар күнэ-дьыла: Бэс ыйын 21 күнэ.2021с.
Сыала-соруга:
- Саха сылгытын сиэдэрэй симэҕин куйаар ситиминэн киэҥ эйгэҕэ таһаарыы;
- Ат көлө үгэс буолбут кэрэ симэҕин көрдөрүү;
- Саха омук үгэстэрин үйэтитии;
Күрэх усулуобуйата:
Ат көлө кэрэ көстүүлээх киэргэлэ чаппараах, кычым, лэпсэ тикпит дьон кыттыыны ылар. Хаартыскаҕа түһэрэн коллаж оҥорон ыытар.
Күрэх ирдэбиллэрэ:
- Кыттааччы киһи тикпит ат симэҕин таһыгар хаартыскаҕа баар буолуохтаах, сахалыы таҥастаах түспүтэ биһирэнэр;
- Кыттааччы төлүүр усунуоһа биир көрүҥ 100 солк;
- Кыттар киһи хаартыскатын, усунуоһун
89627358123 нүөмэргэ Туйара Кирилловна Г., эбэтэр
89644190794 нүөмэргэ Вероника Владимировна Х. ыытаҕыт.
Күрэх түмүгүнэн:
- Хаартыскалары бэс ыйын 20 күнүгэр диэри ыытаҕыт;
- Түмүк бэс ыйын 21 күнүгэр тахсар;
- Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан туоһу суруктар, бириистэр туттарыллаллар;
Кэрэмэн өҥ киэргэллээх, Кылаан түү кыбытыылаах Саха мааны таҥаһа
Баппаҕаайы нэһилиэгэр Үрүҥ Тунах Ыһыахха куйаар ситиминэн ыытыллар
“Кэрэмэн өҥ киэргэллээх, Кылаан түү кыбытыылаах Саха мааны таҥаһа”
Тэрийээччилэр: “Алаһа” сынньалаҥ киинэ
Буолар күнэ-дьыла: Бэс ыйын 11 – 21 күннэрэ.2021с.
Сыала-соруга:
- Саха омуга таҥнар таҥаһын ураты көстүүтүн, быһыытын-таһаатын, ойуутун, дьэрэкээнин, сайыннаран, харыстаан үйэлэри уҥуордаан билиҥҥэ диэри кэлбитин тириэрдии;
- Саха таҥаһын тигэр нэһилиэк иистэнньэҥнэрин куйаар ситиминэн киэҥ эйгэҕэ таһаарыы;
- Саха таҥаһын тиктэн, ыһыахха көхтөөхтүк кэтиини нэһилиэккэ тарҕатыы, таһаарыы;
Күрэх көрүҥнэрэ:
- Сахалыы таҥастаах дьиэ кэргэнинэн (ийэ, аҕа, эбээ, эһээ, оҕо, сиэн, хос сиэн);
- Дьахтар, эр дьон (сахалыы таҥастаах);
- Оҕолор (сахалыы таҥастаах);
- Сахалыы таҥнан хаартыскаҕа түһэн ыытаҕыт;
Күрэх ирдэбиллэрэ:
- Кыттар дьон сахалыы таҥаһа толору баар буолуохтаах;
- Кыттар дьон ааттара-суоллара, араспаанньалара хаартыскаҕа ыйыллар;
- Кыттар дьон төлүүр усунуостара биир көрүҥ 100 солк;
- Кыттар дьон хаартыскаларын, усунуостарын
89627358123 нүөмэргэ Туйара Кирилловна Г., эбэтэр
89644190794 нүөмэргэ Вероника Владимировна Х. ыытаҕыт.
Күрэх түмүгүнэн:
- Хаартыскалары бэс ыйын 20 күнүгэр диэри ыытаҕыт;
- Түмүк бэс ыйын 21 күнүгэр тахсар;
- Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан анал ааттар, бириистэр туттарыллаллар;